Türk ve İspanyol kültürleri arasındaki 6 fark

Photo by Priscilla du Preez

Sizin de dikkatinizi çekmiştir, Türkler ve İspanyollar bir ortamda bir araya geldiklerinde mutlaka birbirlerini buluyorlar ve çok iyi anlaşıyorlar. Yıllar önce ben öğrenciyken Erasmus için ilk kez yurtdışına çıktığımda bir sürü başka ülkeden insan olmasına ve onlarla da arkadaş olmamıza rağmen Türk arkadaşlarımın ve benim en iyi geçindiğimiz, gezip tozduğumuz, seyahat ettiğimiz kişiler İspanyollar olmuştu. Sonradan başka programlarla başka ülkelere gittiğim halde bu hiç değişmedi. İspanyolların esprili, eğlenceli, hayattan keyif alan ve kafasına pek bir şey takmayan tavrı, her şeyin komik yanını görmeyi seven, sıcakkanlı Türk insanının hoşuna gidiyor, ona şüphe yok.

Peki, ilk bakışta ortak noktalarımız çok ama arada hiç fark yok mu? İspanyol ile evli bir Türk olarak bana en çok sorulardan biri de bu “kültür farklılığı”. Hem eşimden gördüğüm kadarıyla hem de İspanya’da geçirdiğim zaman sonunda elbette ki bazı kültür farklılıkları görüyorum. İşte bu gözlemlerden ve yaşadıklarımdan yola çıkarak aşağıda 6 maddede Türk-İspanyol kültür farklılıklarını listelemeye çalıştım. Hadi, hemen başlayalım!

1. Tu, tu, tu

İspanya’da tanıdığınız tanımadığınız, yaşı büyük küçük, her meslekten insan birbirine “tu” yani “sen” diye hitap ediyor. Bizlerse kibar olmak adına yaşça büyük, statüsü yüksek veya hiç tanımadığımız kişilerle “siz” diye konuşuruz. Hatta Türkiye’de tanımadığım insanlar gelip bana direkt “sen” diye hitap edince ben bunu saygısızlık olarak alıp bayağı bir sinir olurum. Fakat İspanya’da insanlar bu konuda çok daha “cool”. Eğer karşınızdaki sizden çok daha yaşlı ve hiç tanımadığınız biri ise belki “usted” yani “siz” olarak hitap edebilirsiniz ama büyük ihtimalle konuşmanın devamında sohbet “sen-ben” diye devam edecektir. Buradan İspanyolların resmiyeti değil, samimiyeti daha çok sevdiğini çıkarabiliriz sanırım.

2. Denizden babam çıksa yerim

Evet, bu bizim sözümüz ama bence bu sözün hakkını verenler İspanyollar. Biz de deniz mahsullerini seviyoruz, yiyoruz ama bu kadarını yemiyoruz. İspanya’da hem çok çeşitli deniz mahsulü çıkıyor (Akdeniz’e ve Atlantik Okyanusu’na kıyısı olduğu için) hem de çok tüketiliyor. Binbir türlü tarifle günlük olarak evlerde, sofralarda tüketiyorlar. Hatta okullarda öğle yemeklerinde bile servis ediliyor (en azından benim zamanımda okul yemekhanesinde balık türü şeyler hiç çıkmazdı). Ve duyduğuma göre deniz ürünlerinin en tazesi Madrid’de yeniyormuş (tıpkı bizde de Ankara dendiği gibi) ama İspanya’ya gittiyseniz nerede olursanız olun mutlaka bir “marisqueria”ya, yani, bir balık restoranına gidin ve değişik şeyler denemekten korkmayın. Buradaki yemekleri denedikçe siz de benim gibi bir deniz ürünleri fanatiği haline gelebilirsiniz.

San Sebastian'da barlarda servis edilen deniz kestanesi 

3. ¡Salud!

İspanyollar için alkol tüketmek günlük rutinlerinde olan bir şey. Biz, ya da en azından ben kendi adıma, alkolü daha çok akşam yemeğine dışarı güzel bir restorana gittiysek orada yemek yanında ya da sosyal ortamlarda tercih ederim. Ancak İspanyollar için bira ya da şarap içmek Coca Cola içmek gibi bir şey. Özel bir mekânda ya da zamanda değil, öğleden başlayarak gün içinde aralarda alkol tüketiyorlar. Öğlen 12 gibi tapas yanında bir bira, saat 3-4 gibi öğlen yemeği ile bir kadeh şarap, akşam yemeğinde bir kadeh şarap daha ve eğer akşam dışarı çıkmışlarsa cin tonik tercih ediyorlar. Bunu sarhoş olmak için değil, arkadaşlarıyla bir barda buluşup vakit geçirmek için ya da yemeklerinin keyfini çıkarmak için yapıyorlar. Ve bu kadar alkol aldıkları halde zil zurna sarhoş olmuş, etraftakilere rahatsızlık veren bir İspanyol ben neredeyse hiç görmedim (belki fiesta zamanında ya da partileyen gençler var ise) Genelde bir yiyecekle beraber ve abartmadan içtikleri için garip davranışlar sergilemiyorlar.

 

İspanya'da yemeklerden sonra sindirim için servis edilen Sorbete de limon kokteyli
(Tarifi için buraya tıklayın!)

     4. Yemek saatleri ve siesta 

Siz de duymuşsunuzdur, İspanyolların yemek saatleri çok tuhaftır. Öğle yemeğini genelde öğleden sonra 3 ila 5 arasında, akşam yemeğini ise en erken 9’da yerler (Kahvaltıyı erken etseler bile öğle yemeğini bu kadar geç yiyebilmelerinin sebebi saat 12 gibi atıştırmalarıdır). Peki neden dünyanın geri kalanı daha erken saatte yemek yerken İspanyollar geç yiyor?

İspanya özellikle yazları çok sıcak olan bir ülke. O yüzden siesta dedikleri günün en sıcak saatlerini kapsayan bir alışkanlıkları da var. Bu saatte dükkanlar kapanıyor, öğrenciler ve bazı çalışanlar eve gidiyor ve yazları kimse dışarı çıkmıyor, sokaklarda gezmiyor. Genelde bilinenin aksine, siesta illaki eve gidip uyumak demek değil, bu saatlerde insanlar genelde öğlen yemeklerini yiyorlar (ve belki bir yarım saat kestiriyorlardır :p). Akşam ise güneş çok geç battığı için (yazları gece 10 gibi hâlâ aydınlık olabiliyor) akşam yemeğini rahat rahat yiyebilmek için havanın karardığı ve serinlediği saatleri tercih ediyorlar. Dolayısıyla İspanyolların siesta ve geç yemek yeme alışkanlıklarının arkasında kendilerini güneş ve sıcaktan korumak olduğunu söyleyebiliriz ama neden kışları da bunu devam ettiriyorlar bunu ben de bilmiyorum :) Eşim Türkiye’de bile olsa yemekleri erken saatte yememek için diretiyor mesela. Öğlenleri 2-3’ten, akşamları 8-9’dan evvel yemek yememiz zor. Her ne kadar onu yıllardır bizim saatlerimize alıştırmak için uğraş versem de birkaç gün sonra fabrika ayarlarına geri dönüyor :)

5. Tapeo, tapeas, tapea

Ve tabi ki tapas… Nedir bu tapas? Nasıl yenir, neyle yenir? Tapas, İspanyolların mutfak kültürünü özetleyen en önemli unsur bence çünkü sadece bir yemek değil, bir hayat tarzı :)

Tapaları gözümüzde canlandırabilmek için bizim mezelerimize benzetebiliriz. Çok çeşidi olan ve küçük porsiyonlarla gelen yiyeceklere “tapa” ya da çoğul ise “tapas” diyorlar. Genelde “tapas” deyince akla barlar gelir çünkü İspanyollar arkadaşları ile barlarda buluşup bira yanında tapas yemeye bayılırlar. Bu tapalar kızarmış patatesten tutun, minik köftelere, patatesli omletten, kızarmış biberlere, yeşil zeytinlere kadar her şey olabilir. Bazı barlar bunları müşterilerine içkinin yanında bedava verir, bazıları ise ancak para ile servis eder. “Raciones” denilenler daha büyük porsiyon olanlarıdır, paylaşmak için idealdir. Genelde arkadaşlar ile bir araya gelindiğinde birkaç çeşit raciones istenir ve bunlar herkes tarafından paylaşılır. Elle ya da kürdanla alıp yerler. Bazı barların spesiyaliteleri vardır ve İspanyollar tüm gün/akşam tek bir barda oturmak yerine bir bardan ötekine atlayarak değişik ve en güzel tapaları tatmış olurlar. 

 

3 farklı tapas tarifi öğrenmek için buraya tıklayın!

Ben daha tapas kültürüne uyum sağlayamadığım zamanlarda hep kendimi hep aç hissederdim çünkü bir yerde oturup tıka basa yemek yemek yerine biraz bu bardaki tapa, biraz şu bardaki tapa diye gezmek beni tatmin etmiyordu. Ama biraz daha bu kültüre aşina oldukça ve en iyi tapaların olduğu barları öğrendikçe bir İspanyol gibi düşünüp ona göre yemeye başladım. Alıştığınız zaman (ya da çok çok aç olmadığınız zamanlarda) çok keyifli ve çok “İspanyol” bir şey bu gerçekten.

6. Pardon, bir şey mi dedin?!

Ben biz Türkleri gürültücü zannederdim, eskiden… Çok yüksek sesle konuşuyoruz gibi gelirdi (ki aslında bazen öyle), ta ki İspanya’yı görene kadar :) İspanyollar bu konuda bizi aşmış durumdalar. Özellikle dolu bir bara ya da restorana gittiyseniz masada karşınızdakini duyamayabilirsiniz. Hele ki geleneksel şekilde duvarları fayanslarla süslenmiş bir restoranda iseniz vay halinize, çünkü bu fayanslar bir de yankı yaparlar. Sonuç olarak, çok güzel bir yemek yiyip arkadaşlarınızla vakit geçirmiş olsanız da gürültüden kafanız şişmiş olarak restorandan ayrılabilirsiniz. İspanyollar eğlenceli insanlar ve sanırım bazen kendilerini o kadar çok sohbete ve şakalara kaptırıyorlar ki seslerine hâkim olamıyorlar. E tabi herkes aynı anda konuşmak ve gülmek isteyince de gürültünün artması kaçınılmaz oluyor. 

Tabi ki yukardakilerden başka farklı unsurlar da var ama ben bu yazımda ilk bakışta, İspanya’ya ilk gittiğinizde görebileceğiniz farklılıklardan bahsetmek istedim. Sonraki yazılarımda biraz daha detaya girebilirim. Eğer yazdıklarımı okumayı seviyorsanız ve sonraki yazılarımı merak ediyorsanız bloğuma abone olmayı unutmayın! “Abone ol” butonunu sayfanın sağ üst köşesinde bulabilirsiniz.

• Beni gözümden İspanyolların en sevdiğim 5 özelliğini merak ediyorsanız şuraya tıklayın!

• Eğer İspanyol kültürü ile ilgili daha fazla bilgi istiyorsanız İspanya ve Meksika arasındaki kültür farklılıklarını anlattığım yazıma buradan ulaşabilirsiniz!

• Eğer bir İspanyol düğünü nasıl olur, gelenekleri nelerdir, bizim Türk düğünlerinden farkı nedir merak ediyorsanız İspanya'daki kendi düğünümüzü anlattığım yazımı buradan okuyabilirsiniz!

• Bir Türk ve İspanyol evlendiğinde kim kimin soyadını alıyor? İspanyolların enteresan soyadı kanunlarını merak ediyorsanız şuraya tıklayın!

¡Ciao!